به نقل از «ایران اکونومیست»

«یدالله رویایی» در «شعر حجم» تنها بود

تاریخ انتشار: ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۲۶۰۴۳

حمیدرضا شکارسری می‌گوید: «شعر حجم» را در یدالله رویایی خلاصه می‌دانم اما تأثیر او را بر شعر معاصر به هیچ وجه نمی توان ، انکار کرد. «شعر حجم» با «یدالله رویایی» معنا می‌یابد، یدالله رویایی در شعر حجم تنهاست و او به تنهایی در کتاب‌های بعدی به نوعی تعادل بین فرم و محتوا در شعر حجم رسیده بود.

این شاعر در پی درگذشت یدالله رویایی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست درباره تأثیر او بر جریان شعر معاصر اظهار کرد: رجوع به هر شعری  و هر شاعری بدون در نظر گرفتن اقتضائات تاریخی، یک رجوع ناقصی است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از این منظر ابتدا باید نگاهی به شعر و ادبیات در دهه  ۳۰ و ۴۰ بیندازیم و بعد به یدالله رویایی بپردازیم.

در دهه ۳۰ با یک شعر به شدت سیاسی و یا بهتر است بگویم سیاست‌زده روبه‌رو هستیم که حاصل کودتای ۲۸ مرداد و شکست نهضت روشنفکری آن‌ سال‌هاست. این اوضاع و احول باعث شد، شعری با عنوان شعر شکست با سردمداری یک شاعر بزرگ مانند اخوان ثالث شکل بگیرد.

 او ادامه داد: گروه دیگری از شعرها که در این دهه سروده می‌شوند نیز حاصل همین نومیدی و فترت‌اند اما از جانب دیگری به ماجرا نگاه می‌کنند. این گروه، شعر را به سمت فضایی سیاه، تیره و گناه‌آلود می‌برند. در این فضا که لبریز از سیاست‌زدگی و خمودگی است به دهه ۴۰ می‌رسیم. دهه‌ای که زندگی انسان ایرانی دستخوش تغییر می‌شود، اوضاع اقتصادی کشور بهتر شده و درآمد سرانه کشور بیشتر می‌شود. همچنین درگیری‌های سیاسی و اجتماعی دهه ۳۰ کمتر شده و در نتیجه ادبیات و شعر که از آن فضای سیاسی و اجتماعی شعارگونه دلزده است، راه دیگری را در پیش می‌گیرد.

 شکارسری ادامه داد: شعر در دهه ۴۰ فارغ از این‌که موضوع چیست، محتوای سیاسی و اجتماعی دارد یا ندارد، فارغ از این‌که تعهد در شعر چیست، بیشتر به فرم و زبان شاعرانه توجه می‌کند، انگار در این شعر تازه، تعهد اصلیِ شاعر به خود شعر و زبان و فرم است. در این اوضاع و احوال حرکت شاعرانی مانند احمدرضا احمدی  و یدالله رویایی را می‌توانید بررسی کنید. شاعرانی که از امواج پر قدرت شعر سیاسی و اجتماعی فاصله گرفته و زبان در آثار آن‌ها خودنمایی می‌کند.

 او خاطرنشان کرد: در شعر یدالله رویایی، زبان و فرم تمامیت شعر را تشکیل می‌دهد. در شعرهای او گاه دال و مدلول‌ آن‌قدر فاصله می‌گیرند که می‌شود آن‌ها را سرلوحه و سرآغاز دشوارنویسی در شعر فارسی یاد کرد، زیرا محتوای آشنا از این نوع شعر عقب‌نشینی کرده و محتوا توسط مخاطب در آن فضا که به تعبیر رویایی، «حجم» است، تولید می‌شود. در واقع شعرهای رویایی، آغاز جریانی است که تأثیر آن را می‌شود در جریان‌های دشوارنویس و سخت‌نویس بعدی مانند «شعر ناب»، دید.

این منتقد ادبی با بیان این‌که می‌توان برای رویایی یک هویت جریان‌ساز قائل شد، تأکید کرد: اگرچه شعر حجم آدم بزرگی مانند یدالله رویایی پیدا نکرد اما پیشنهادهایی در این نوع شعر به  لحاظ فرم و نوع به کارگیری زبان دارد، که بعد از او منشأ جریان‌های متعدد شعر فارسی می‌شود.

 او درباره شعرهای رویایی بعد از انقلاب اسلامی با توجه به این‌که دیگر در ایران زندگی نمی‌کرد، گفت: صحبت مان سیاسی نیست، این‌که یدالله رویایی به لحاظ سیاسی چه کرد و چه گفت. این موضوعات به ما مربوط نمی‌شود، هر انسانی آزاد است هرگونه که بخواهد زندگی کند و هر اعتقاد و باوری داشته باشد. ما درباره شعرش می‌خواهیم صحبت کنیم. به گمانم شعر آقای رویایی، هر چقدر به روزگار ما نزدیک می‌شویم، از آن فرم محض، فرم مطلق و از فضای ذهنی انتزاعی فوق دشوار شعر حجم، فاصله می‌گیرد و  محتواها واضح‌تر می‌شوند. مثلا «من گذشتهِ امضا» و «هفتاد سنگ قبر» اگرچه به لحاظ زبان و فرم همچنان شعر حجم هستند و در آن تردیدی وجود ندارد اما محتوا در این مجموعه‌ها برجسته‌تر است و طیف وسیع‌تر و گسترده‌تری از مخاطبان را دارد، راحت‌تر می‌توان با این شعر روبه‌رو شد و راحت‌تر می‌شود آن را تأویل کرد و خواند.

 شکارسری سپس بیان کرد: در واقع می‌توانم بگویم شعر حجم در طی ده‌ها سال پخته‌تر شد. نه این‌که توجه خود را از زبان و فرم به محتوا معطوف کرده باشد، اما رویایی در واپسین کتاب‌های خود به نوعی تعادل می‌اندیشید و از افراط در ایجاد فرم و زبان و بیان پیچیده در شعر تا حدی عقب نشینی کرده بود. می‌توانم بگویم یک‌ جورهایی به شعرهای «دریایی‌ها» بازگشته بود. نمی‌خواهم بگویم به صورت قطع این اتفاق افتاده بود اما انگار به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه به تعادلی بین فرم و محتوا رسیده بود.

 او تأکید کرد: به شخصه «شعر حجم» را در یدالله رویایی خلاصه می‌دانم اما تأثیر او را بر شعر معاصر به هیچ وجه نمی‌توان انکار کرد. «شعر حجم» با «یدالله رویایی» معنا می‌یابد، شاید بتوانیم «م. موید»  و یکی دو اسم دیگر را را در کنارش قرار بدهیم اما یدالله رویایی در شعر حجم تنهاست و خودش است که به تنهایی در کتاب‌های بعدی به نوعی تعادل بین فرم و محتوا رسیده بود.

 این شاعر درباره ماجرای دعوت رویایی به هشتمین جشنواره شعر فجر که با حاشیه‌ همراه بود ، توضیح داد: در آن دوران تصمیم بر این شد، فی‌نفسه شعر مطرح باشد و نه محتوای آن و می‌خواستیم، تمام جریان‌ها و اتفاقات شعری را در این جشنواره رصد کنیم. خب این اتفاق در آن جشنواره افتاد. اتاق فکری تشکیل شد که از جریان‌های مختلف شعری در آن حاضر بودند و برخلاف نگاهی که وجود دارد، خیلی هم با صلح و صفا باهم صحبت می‌کردیم، اگرچه با هم زاویه و اختلافاتی داشتیم. اما به این نتیجه رسیدیم که شعر در جشنواره فجر مهم است نه موضوع و  وجوه ایدئولوژیک آن. در این راستا جلسات شعری تشکیل دادیم، شاعرای غیر منتسب به جریان شعر انقلاب در آن، حاضر شدند، شعر خواندند. حرکت مثبتی بود و مثبت تر می‌شد اگر در سال‌های بعد هم ادامه پیدا می‌کرد که نکرد.

حمیدرضا شکارسری ادامه داد: یکی از دلایلی که این روال ادامه پیدا نکرد، جنجالی بود که بر سر دعوت از رویایی برپا شد. این دعوت در حد یک حرف و پیشنهاد بود اما متأسفانه رسانه‌ای شد و جریان‌های دلواپس طبق معمول، هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده، شروع به غوغا و جنجال کردند و قضیه‌ای که در حد حرف بود به یک جریان ادبی و فرهنگی تبدیل شد و متأسفانه از چیزی که مدنظر جشنواره و اتاق فکر بود، دور شد. بنابراین کلیت حرف یک ایده بود و انجامش دشوار و به گمانم بعید. اما هنوز چیزی نشده آن غوغاها به وجود آمد و تبعات آن در سال‌های بعد گریبان‌گیر جشنواره شد و جشنواره از آن جایگاه که برای همه جریان‌های ادبی باشد، دور شد.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: حمیدرضا شکارسری ، یدالله رویایی

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: حمیدرضا شکارسری یدالله رویایی سیاسی و اجتماعی یدالله رویایی زبان و فرم جریان ها شعر حجم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۲۶۰۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توسعه زیرساخت‎‌های شهری و توانمندی‌سازی شهروندان راهکار رویایی با بحران‌ها است

رییس شورای اسلامی شهر مهاباد گفت: حاکمیت، مردم و بخش خصوصی در کنار هم چرخه‌های مهم و هم‌افزا برای تقویت مدیریت بحران جامعه‌محور در رویارویی با سوانح طبیعی و صنعتی هستند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از آذربایجان‌غربی، آرش شهابی امروز _پنج‌شنبه سیزدهم اردیبهشت_ در کارگروه هماهنگی همکاری‌های مردمی قرارگاه عملیاتی سلام اظهار کرد: حاکمیت، مردم و بخش خصوصی در کنار هم چرخه‌های مهم و هم‌افزا برای تقویت مدیریت بحران جامعه‌محور در رویارویی با سوانحی مانند سیل، زلزله، آتش سوزی و سوانح صنعتی هستند و می‌توان با برجسته‌سازی مسئولیت اجتماعی نقشی اساسی در این راستا ایفا کرد.

وی افزود: شناسایی ظرفیت‌های موجود برای واکنش سریع از جمله شناسایی و تهیه بانک اطلاعاتی، سازماندهی نیرو، تجهیزات و ماشین‌آلات، تجهیز و ارتقاء امکانات و تجهیزات، آموزش متناسب با نیازمندی‌های سطح شهرستان، تمرین برگزاری مانورهای واکنش‌های سریع در تعامل با بخش دولتی می‌تواند در کاهش ریسک‌ها موثر، واقع شود.

رئیس شورای اسلامی شهر مهاباد گفت: برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی توسط هلال احمر، آتش‌نشانی، اورژانس و فوریت‌های پزشکی، حتی از طریق شبکه شاد برای دانش آموزان و رسانه ملی، همچنین ظرفیت‌سازی و به کارگیری بخش خصوصی در میزام افزایش تاب‌آوری جامعه در مواجه با بحران‌ها موثر واقع شود.

شهابی تصریح کرد: تمامی این اقدامات برای پیشگیری، آمادگی، مقابله با بحران است اما مهم‌تر از آن بازسازی و بازتوانی و آسیب‌شناسی بعد از بحران است که لازم بود بعد از بحران‌هایی که در مهاباد تجربه شد از جمله سیل، کرونا و آتش سوزی مورد بررسی و آسیب‌شناسی قرار گیرد و نیازمندی‌ها برطرف شوند و این امر نیاز به تامین اعتبار و منابع مالی به شهرداری، دهیاری‌ها و بخش‌ها و ادارات ذی‌ربط دارد.

وی ادامه داد: از دیگر موارد مورد لزوم می توان به توسعه زیرساخت‌های شهری، ارتقاء ایمنی مدارس و بیمارستان‌ها، تشدید رعایت ضوابط و مقررات ملی ساختمان و شهرسازی، تقویت آمادگی موثر و سیستم هشدار و واکنش سریع اشاره کرد.

شهابی عنوان کرد: همچنین ایجاد پایگاه‌های پشتیبانی در مناطق پرجمعیت و خطرپذیر و توانمندسازی شهروندان، وضعیت اسکان اضطراری در شرایط حین و پس از بحران، ایمن‌سازی مراکز درمانی و ظرفیت درمانی و دارویی، تهیه طرح جامع ایمنی، تجهیز امکانات آتش‌نشانی و فوریت‌های پزشکی و بهداشت و درمان و لایروبی رودخانه از جمله مواردی‌است که در این راستا می‌توان مطرح کرد.

در ادامه این جلسه کوروش کریمی به عنوان دبیر قرارگاه سلام معرفی و مقرر شد که تیم واکنش سریع در تمامی شرکت و سازمان‌ها تشکیل شود.

کد خبر 750110